Kiểm kê khí nhà kính và trách nhiệm của doanh nghiệp
09/02/2023
Trong bối cảnh Biến đổi khí hậu (BĐKH) đã trở thành xu thế không thể đảo ngược, thách thức lớn nhất đối với nhân loại, đã và đang tác động đến mọi mặt: kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh toàn cầu. Mỗi quốc gia phải chủ động thích ứng nhằm hạn chế các tác động tiêu cực, đồng thời có trách nhiệm giảm phát thải khí nhà kính (KNK) theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu kể từ năm 2021 trở đi nhằm giữ cho mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở ngưỡng 1,5oC vào cuối thế kỷ này.

 

Xu hướng tiến đến mục tiêu ngăn ngừa, giảm nhẹ và thích ứng với vấn đề toàn cầu này là không thể tránh khỏi. Chính phủ các nước cũng như khách hàng (nhãn hàng, người tiêu dùng) đã và đang đặt ra các yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt hơn về sản xuất và tiêu dùng bền vững, bao gồm khía cạnh hiệu quả năng lượng và cắt giảm phát thải KNK.

 

Do đó, để thích ứng với tình hình hiện nay, các doanh nghiệp phải có khả năng nắm bắt và quản lý rủi ro liên quan đến hoạt động phát thải KNK của mình để đảm bảo thành công lâu dài trong môi trường kinh doanh cạnh tranh, đồng thời để chuẩn bị tốt cho việc đáp ứng các chính sách khí hậu của các nhãn hàng quốc tế, quốc gia hoặc khu vực.

 

Các tổ chức có tư duy tiến bộ đã bắt đầu tự nguyện kiểm kê KNK và tuyên bố kết quả phát thải KNK với mục đích như quản lý rủi ro, giảm chi phí, bảo vệ thương hiệu và thu hút nguồn vốn đầu tư có trách nhiệm với xã hội.

 

Tại sao nên thực hiện kiểm kê khí nhà kính?

 

Một số lợi ích của việc thực hiện kiểm kê khí nhà kính có thể được liệt kê như sau:

 

Chi tiết của từng lợi ích từ hoạt động Kiểm kê KNK vừa trên được liệt kê cụ thể như sau:

 

 

Để chuẩn bị cho việc cắt giảm phát thải theo Thỏa Thuận Paris, Việt Nam đã ban hành khung pháp lý khá toàn diện, như Luật Bảo vệ môi trường 2020, Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ôdôn; Quyết định số 01/QĐ-TTG về các danh mục, lĩnh vực, các cơ sở phát thải phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính; Chiến lược Quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050… Đây chính là những cơ sở cơ bản nhất để các bộ, ban, ngành, các tổ chức, doanh nghiệp và toàn xã hội chung thực hiện và hành động để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

 

Phát thải nhiều phải trả tiền

 

Tại Khoản 1 Điều 6 Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định, đối tượng phải thực hiện kiểm kê KNK là cơ sở có mức phát thải KNK hằng năm từ 3.000 tấn CO2 tương đương trở lên hoặc thuộc một trong các trường hợp: Nhà máy nhiệt điện, cơ sở sản xuất công nghiệp có tổng lượng tiêu thụ năng lượng hằng năm từ 1.000 tấn dầu tương đương (TOE) trở lên; Công ty kinh doanh vận tải hàng hóa có tổng tiêu thụ nhiên liệu hằng năm từ 1.000 TOE trở lên; Tòa nhà thương mại có tổng tiêu thụ năng lượng hằng năm từ 1.000 TOE trở lên; Cơ sở xử lý chất thải rắn có công suất hoạt động hằng năm từ 65.000 tấn trở lên.

 

Dựa trên các tiêu chí này, ngày 18/01/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê KNK tại Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg; theo đó tỉnh Đồng Nai có 157 cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê. Các cơ sở có trách nhiệm phải cung cấp số liệu hoạt động, thông tin phục vụ kiểm kê KNK theo hướng dẫn của Bộ quản lý lĩnh vực trước ngày 31/3/2023; tổ chức thực hiện kiểm kê KNK và xây dựng báo cáo kiểm kê KNK định kỳ hai năm một lần cho năm 2024 trở đi gửi Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trước ngày 31/3 kể từ năm 2025 để thẩm định.

 

Căn cứ kết quả Kiểm kê KNK của quốc gia, của các lĩnh vực và của chính các cơ sở, Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ quản lý lĩnh vực liên quan xây dựng, ban hành định mức phát thải KNK trên đơn vị sản phẩm đối với các loại hình cơ sở sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, tổ chức phân bổ hạn ngạch phát thải KNK cho các cơ sở cho giai đoạn 2026 - 2030 và hằng năm.

 

 

Theo quy định, cứ hai năm một lần, Thủ tướng Chính phủ sẽ ra quyết định điều chỉnh, cập nhật danh mục cơ sở phải thực hiện kiểm kê. Điều này đồng nghĩa với việc các cơ sở sẽ sớm ra khỏi danh mục này nếu đẩy mạnh triển khai các giải pháp giảm phát thải KNK. Nếu không dùng hết hạn ngạch, các cơ sở có thể bán cho các cơ sở khác có nhu cầu hoặc tự nguyện nộp trả lại cho Nhà nước, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nhẹ phát thải KNK của quốc gia.

Với cơ sở phát thải vượt quá hạn ngạch, có thể áp dụng các hình thức đấu giá, chuyển giao, vay mượn, sử dụng tín chỉ các-bon để bù trừ thông qua sàn giao dịch tín chỉ các-bon trong nước (sẽ vận hành thí điểm từ năm 2025). Nếu vẫn không đủ, cơ sở sẽ phải nộp tiền thanh toán cho lượng phát thải khí nhà kính vượt quá, đồng thời, khấu trừ vào vào hạn ngạch phân bổ cho giai đoạn cam kết sau đó. Về mức tiền phải nộp với mỗi tấn CO2 tương đương vượt ngưỡng, sẽ có quy định cụ thể khi vận hành sàn giao dịch.

Căn cứ Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 07/01/2022 của Chính phủ; ngày 10/10/2022, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ký Quyết định số 2626/QĐ-BTNMT về công bố danh mục hệ số phát thải phục vụ kiểm kê khí nhà kính, bao gồm: Danh mục hệ số phát thải phục vụ kiểm kê KNK lĩnh vực năng lượng tại Phụ lục I; Danh mục hệ số phát thải phục vụ kiểm kê KNK lĩnh vực các quá trình công nghiệp và sử dụng đất tại Phụ lục II; Danh mục hệ số phát thải phục vụ kiểm kê KNK lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và sử dụng đất tại Phụ lục III; Danh mục hệ số phát thải phục vụ kiểm kê KNK lĩnh vực chất thải tại Phụ lục IV.

Để tạo tiền đề cho việc thực hiện các hoạt động kiểm kê KNK trên địa bàn bàn tỉnh Đồng Nai, Sở Khoa học và Công nghệ đang phối hợp với Trung tâm Công nghệ môi trường (ENTEC) thực hiện đề tài khoa học “Nghiên cứu phương pháp định lượng và ước tính phát thải khí nhà kính cho các ngành kinh tế - xã hội của tỉnh Đồng Nai”; sản phẩm của đề tài gồm: Báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện nhiệm vụ (bao gồm báo cáo chính và báo cáo tóm tắt); cơ sở dữ liệu về phát thải KNK của các ngành kinh tế -xã hội của tỉnh Đồng Nai; công cụ bằng phần mềm để tính phát thải KNK và tài liệu hướng dẫn sử dụng; kết quả kiểm kê KNK tỉnh Đồng Nai; báo cáo kế hoạch giảm phát thải KNK tại tỉnh Đồng Nai và các nơi khác phát tán tới; sổ tay hướng dẫn kiểm kê KNK; sản phẩm đào tạo, tập huấn và chuyển giao.

 

 

Bên cạnh đó, thời gian qua Sở Tài nguyên và Môi trường đã và đang tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan xây dựng tài liệu tuyên truyền và tổ chức Hội nghị triển khai các văn bản quy phạm pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu đến các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh; theo đó, năm 2022 Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức 01 hội nghị tập huấn dành cho đối tượng là các doanh nghiệp thuộc danh mục theo Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg ngày 18/01/2022 của Chính phủ với số lượng người tham dự là 154 người. Thông qua Hội nghị, đã giúp cho các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về trách nhiệm của mình trong việc thực hiện các quy định pháp luật về ứng phó biến đổi khí hậu, các nguyên tắc giảm nhẹ phát thải KNK và bảo vệ tầng ô-dôn, xây dựng, cập nhật danh mục cơ sở phải kiểm kê KNK, lộ trình, phương thức giảm nhẹ phát thải KNK, cách đánh giá tác động, rủi ro, tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu,… từ đó các doanh nghiệp từng bước xây dựng các kế hoạch giảm phát thải KNK và bảo vệ tầng ô-dôn hướng đến một nền kinh tế xanh, bảo vệ môi trường; đáp ứng ba trụ cột phát triển xã hội - tăng trưởng kinh tế - bảo vệ môi trường./.

 

Phạm Thị Hồng Yến