Trong 50 qua, nông lâm trường quốc doanh đã có vai trò quan trọng trong xây dựng và phát triển đất nước, giải quyết công ăn việc làm cho hàng vạn lao động… tuy nhiên, bước sang thời kỳ đổi mới, do nhiều nguyên nhân hoạt động của các nông lâm trường quốc doanh đã bộc lộ hạn chế, yếu kém về quản lý sản xuất cũng như quản lý đất đai. Do đó, việc quản lý, dử dụng hiệu quả đất đai tại các nông lâm trường đang là sự quan tâm của toàn xã hội.
Theo ông Phùng Đức Tiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học – Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, mặc dù hệ thống văn bản quy phạm về quản lý đất đai của các nông lâm trường đã Bộ Chính trị đã ban hành 2 Nghị quyết và gần 60 văn bản được ban hành để cụ thể hóa chủ trương này nhưng vẫn chưa tháo gỡ được bất cập.
Đặc biệt, tính từ năm 2004 đến nay, chúng ta đã có 2 lần rà soát, tổng kiểm kê đất, 1 lần ra soát quy hoạch tổng thể 3 loại rừng. Tuy nhiên, do việc cắm mốc, đo đạc, lập bản đồ địa chính, cấp GCN không được triển khai đồng bộ nên thực tế dẫn tới tình trạng lấn chiếm tranh chấp đất đai kéo dài, không thực hiện nghĩa vụ tài chính như giao đất có thu tiền sử dụng đất, thuê đất…
Sau khi chuyển đổi, 256 lâm trường quốc doanh đã thành 148 công ty TNHH một thành viên, 3 công ty cổ phần, 91 ban quản lý rừng, 14 công ty giải thể và diện tích quản lý chỉ còn 2,2 triệu ha (giảm 1,8 triệu ha); từ 185 nông trường sắp xếp chỉ còn 145 công ty và diện tích quản lý là gần 600ha. Hiện tại, chỉ có một số doanh nghiệp cao su sản xuất, kinh doanh có lãi, phần đông các nông lâm trường hoạt động kém hiệu quả, thiếu cạnh tranh…
Tại Hội thảo, đại diện Bộ TN&MT kiến nghị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội có Nghị quyết về việc sắp xếp các công ty nông, lâm nghiệp và thực hiện đo đạc, cắm mốc ranh giới, giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính và xử lý các tồn tại, vi phạm về quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường. Bộ đề nghị cần quan tâm bố trí kinh phí từ ngân sách Trung ương hỗ trợ cho các địa phương để hoàn thành đo đạc cắm mốc ranh giới, giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính đối với các nông, lâm trường.
Đồng quan điểm với Bộ TN&MT, đại diện Cục Công sản (Bộ Tài Chính) cho rằng, do việc không đo đạc, cắm mốc tại các nông lâm trường dẫn tới các nông lâm trường không nắm được diện tích mình đang quản lý để thực hiện nghĩa vụ tài chính như nộp tiền sử dụng đất, thuê đất theo quy định.